Bademcik ve geniz eti ameliyatlarından sonra görülebilecek komplikasyonlar nelerdir?
Bademcik ameliyatı sonrası ağrı
Bademcik ameliyatından sonra erken dönemde en sık şikayet boğaz ağrısıdır. Bademciğin alındığı ameliyatlardan sonra bademciğim alındığı alan boş kalır. Bu alan üzerinde çok sayıda sinir dokusu vardır. Bu sinir dokusunun açık oluşu ağrı duyusunun nedenir. Bademcik alma işleminde hangi teknolojik cihaz kullanılırsa kullanılsın ameliyat sonrası ağrı kaçınılmazdır. Ağrı şiddeti ve süresi çocuklarda daha azdır. Erişkin hastalarda ameliyat sonrası boğaz ağrısı 7-14 güne dek uzayabilmektedir.
Bademcik ameliyatı sonrası ağrıyı azaltmanın yolu ağrı kesici ilaç kullanmaktır. Erişkin hastalarda ameliyatın hemen arkasından hastanede geçirilen ilk 24-48 saat boyunca ağrı pompası adı verilen ve damar yolundan kuvvetli ağrı kesici veren sistem kullanılır. Böylece hastane ortamında ağrı ile baş etmek daha kolaydır. Ancak hastaneden çıkış yapıldıktan sonra çok kuvvetli ağrı kesici ilaçları kullanma şansı yoktur. Çünkü ağızdan alınan kuvvetli ağrı kesici ilaçların aynı zamanda kanamayı arttırma özellikleri olabilir. Bu nedenle ameliyat sonrasında ağrı kesici olarak kanama üzerine etkisi olmayan parasetamol tercih edilir.
Bademciğin alınmadığı, sadece küçültüldüğü ameliyatların ardından şiddetli boğaz ağrısı olmaz. Genellikle bu durumlarda yutma ve beslenme bozulmaz. Bu nedenle özellikle küçük çocuklarda ağrısız bir operasyon olduğu için bademcik küçültme ameliyatı çoğu zaman tercih edilir.
Bademcik ameliyatı sonrası beslenme
Bademcik ameliyatlarından sonra beslenmeye dikkat etmek gerekmektedir. Bademcik ameliyatlarından üç saat sonra ağız yolu ile beslenme başlar. Bademcik ameliyatı diyeti adı verilen yiyecekler; soğuk süt, soğuk komposto ve sütlü dondurmadan oluşur. Ağrının derecesi ile ilgili olarak diğer yiyeceklere geçiş mümkündür.
Yumuşak ve soğuk-ılık olan yiyecekler ameliyat gününden itibaren verilebilir. Püre, pudding, muhallebi, sütlaç, çorba, ekmek içi, pilav, makarna, yoğurt gibi yiyecekler ameliyat akşamı başlanabilir.
İyileşme periyodu 7-14 gün arasındadır. Bu nedenle özellikle ilk bir haftalık süre içinde sert ve sıcak yiyeceklerden kaçınmak gerekir. Bademcik ameliyatı sonrasında özellikle çocuklar dondurma yemekten hoşlanıyorlarsa istedikleri kadar dondurma tüketebilirler. Sadece dondurmanın hijyenik olmasına ve içinde sert parçalar içermemesine dikkat etmek gerekir.
Erişkin hastalara yapılan bademcik ameliyatlarından sonra ağrı şiddeti ile ilgili olarak yumuşak diyet süresi 14 güne kadar uzayabilir.
Bademcik ameliyatı sonrasında ağrı nedeniyle yeterince sıvı alınamadığı durumlarda ateş yükselmesi görülebilir. Bu nedenle ameliyat sonrasında sıvı alımı konusunda çok dikkat etmek gerekir. Taze sıkılmış portakal suyu ve asitli-kolalı içecekler dışında her türlü soğuk-ılık içecek alınabilir.
Bademcik alınmadığı durumlarda, yani sadece geniz eti alınan durumlar ve-veya bademciğin küçültüldüğü ameliyatlardan sonra ağrı olmadığı için çok sıkı diyet yapılmaz. Sadece ameliyat günü ve izleyen iki gün yumuşak diyet alınması yeterlidir. Ameliyatın üçüncü gününden itibaren normal beslenmeye geçilebilir.
Bademcik ameliyatının büyüme - gelişmeye etkisi
Büyük geniz eti ve bademciği olan çocukların gece uykuları iyi değildir. Huzursuz uyku, uykuda oksijen seviyesinin düşmesi, ertesi gün sinirlilik, hırçınlık olabilmektedir. Bu çocuklarda uykuda salgılanan büyüme hormonu miktarı da düşük olabilmektedir. Bademcik geniz eti ameliyatı sonrasında çocuğun uykusu normale döner. Uykuda büyüme hormonu salgılanması da normale döner. Böylece ameliyat sonrası dönemde boy ve kilo artışı gözlenir.
Sık enfeksiyon geçiren çocuklarda ise sık antibiyotik kullanımı ve buna bağlı iştahsızlık görülmektedir. Bademciklerin alınması ile birlikte enfeksiyonlar ve antibiyotik kullanımı azalır. Böylece çocukların iştahında artma, boy ve kilo da gelişim izlenir. Ameliyat öncesi obezite eğilimi olan çocuklada ameliyat sonrasında obezite gelişebilir. Bu nedenle bazen ameliyat sonrası dönemde diyetisyen yardımı gerekebilir.
Bademcik ameliyatı sonrası okula-işe dönüş
Bademciğin alındığı ameliyatlardan sonra en az bir hafta süre ile okula veya işe gidilmesi önerilmez. Bunun sebebi ağrı ve kanama riskidir. Çocukların ağrı nedeni ile 4-6 saat ara ile ağrı kesici alması ve yumuşak gıda ile beslenmesi ev ortamında daha iyi kontrol edilir. Okul ortamında istenmeyen sert yiyeceklerin yenmesi kanama nedeni olabilir. Erişkin hastalarda ağrı eşiği ile ilgili olarak işe dönüş süresi 7-14 güne uzayabilmektedir. Bu nedenle erişkin bir hastada bademcik ameliyatı planı yapılırken, hastanın ortalama 7-10 gün işe gidemeyeceği düşünülmelidir. Çocuklarda ise bir haftalık süre genellikle yeterlidir.
Bademciğin küçültüldüğü ve-veya geniz etinin alındığı durumlarda ise ameliyat sonrası ağrı olmadığı ve normal diyete geçiş süresi kısa olduğu için iki-üç gün süre ile okula gidilmemesi çoğu zaman yeterli olur.
Bademcik ameliyatı ve anestezi
Günümüzde bademcik-geniz eti ameliyatları genel anestezi altında yapılmaktadır. Çok nadir görülmekle birlikte en ciddi komplikasyonlar anesteziye bağlı olanlardır. Bademcik ameliyatlarının genellikle çocuk yaş grubuna yapıldığı göz önüne alınırsa, anestezi ekibinin, çocuk anestezisi konusunda deneyimli olması önemlidir.
Hastanın ameliyat öncesi değerlendirilmesi çok önemlidir. Bu değerlendirme hem anestezi hem de kulak burun boğaz doktoru tarafından yapılır. Öncelikle hastanın ameliyat günü herhangi bir enfeksiyonunun olmaması gerekir. Nezle-grip gibi üst solunum yolları enfeksiyonları varlığında ameliyat tarihini ertelemek gerekir. Hastanın operasyon öncesinde kan testleri yapılarak kan değerlerinde özellikle kanama açısından herhangi bir anormallik olup olmadığı değerlendirilir. Hastaların diş-çene yapıları, obez olup olmamaları, diyabet-kalp hastalığı gibi kronik hastalık varlığı, psikolojik durumları (ameliyat endişesi-korkusu ), alerji hikayesi gibi bir çok faktör anestezi ekibi tarafından değerlendirilir.
Anestezi her yaşta verilebilir. Bebekler yenidoğan döneminde dahi anestezi alabilirler. Dolayısı ile anestezi açısından bademcik ameliyatlarında yaş sınırı yoktur. Anestezi ilaçlarının kullanımının çocukluk döneminde ilave bir komplikasyonu yoktur.
Her şeye rağmen gerek anestezi nedeni ile gerek cerrahi nedenler ile ameliyat sırasında veya sonrasında herhangi bir problem çıktığında, ameliyatın yapıldığı ortam önem kazanır. Bir komplikasyon varlığında en iyi tedavi, yeterli donanıma sahip ameliyathane şartlarında, yeterli tecrübeye sahip cerrah ve anestezi doktoru tarafından erken dönemde uygun müdahele yapılarak sağlanır.
Bademcik ameliyatı sonrası kanama
Ameliyat sonrası kanama sıklığı %1’den azdır. Sadece geniz etinin alındığı durumlarda kanama riski daha düşüktür. Bademcik ameliyatından sonraki ilk 24 saat içinde oluşan kanamalara primer kanama denilir. Bademciğin alındığı bölgedeki küçük damar yapılarından birinin açılması söz konusudur. Pıhtı varsa temizlenmesi gerekir. Buzlu soğuk su ile ağız çalkalama yapılır.
Durmayan kanamalarda yeniden genel anestezi verilip kanayan damarın bulunarak bağlanması gerekir. Bademcik ameliyatından sonra geç dönemde (14 güne kadar olabilir) görülen kanamaya sekonder kanama denir. İyileşme dokusunun ayrılması, bölgede enfeksiyon gelişmesi, sert yiyeceğin yarayı tahriş etmesi gibi nedenlere bağlı olabilir. Soğuk uygulamalar yapılır.
Bunlar ile durmuyorsa genel anestezi altında kanayan bölgeyi yakmak veya bağlamak gerekebilir. Bademcik ameliyatı sonrasında kanama riskini en aza indirmek için ameliyat öncesinde detaylı kanama testleri yapmak, ameliyat sırasında dokuya çok nazik davranmak ve kanamayı en aza indiren teknolojik cihazlardan faydalanmak gerekir.
Ameliyat sonrası ağrı olur mu?
Sadece geniz etinin alındığı veya buna bademcik küçültme ilave edildiği durumlarda genellikle ameliyat sonrası ağrı olmaz. Bademcik alındığı durumlarda ise hangi teknoloji kullanılırsa kullanılsın ameliyat sonrası dönemde az veya çok mutlaka ağrı olur hatta bazen sadece boğaz ağrısı değil kulak ağrısı da hissedilir.
Ameliyat sonrası ağrının nedeni bademcik yatağında açıkta kalan duyu sinirlerinin uçlarındaki etkilenmedir. Yara iyileşip sinir uçlarının dışa olan açıklığı kapandıkça ağrı azalır. Küçük çocuklarda ağrıya bağlı gıda alımı bozulursa susuz kalmaya bağlı bozukluklar ve ateş gelişebilir. Ameliyat sonrası ağrı kesici verilmesi ve ağızdan gıda alımı mümkün olmuyor ise damar yolundan sıvı verilerek dokuların susuz kalmasının önüne geçilmesi gerekmektedir.
Ameliyat sonrası dönemde ağrı kesici olarak parasetamol (calpol) rahatlıkla kullanılabilir. Aspirin ve ibuprofen (ibufen) gibi ilaçlar ise kanamaya neden olabileceği için tercih edilmez. Yemek öğününden bir saat önce parasetamol verilmesi yemeğin daha rahat yenmesini sağlayacaktır. Ayrıca dokuda oluşabilecek enfeksiyon, ağrı ve kanama riskini artıracağından ameliyat sonrası dönemde koruyucu antibiyotik kullanımı tercih edilebilir.
- Kusma: Anestezi ilaçlarına bağlı ameliyat sonrası erken dönemde kusma olabilir. Ancak kahve telvesi gibi koyu renkli veya kan kusulması ciddi bir durumdur ve yutulan kanamayı gösterir.
- Dokunun susuz kalması: Ağızdan yeterli gıda alımı olmuyor ise hastanede kalış süresinin uzatılması ve damar yolundan sıvı verilmesi gerekir. Böylece dokuların sıvısız kalması önlenir.
- Ateş: Dokular sıvısız kaldığında ateş olabilir. Ayrıca ateş enfeksiyon varlığını da gösterebilir. Bazen çocuk ameliyat edildiğinde enfeksiyon bulgusu yoktur ama ameliyat tarihinden 3-4 gün önce alınmış bir enfeksiyon etkeni hemen ameliyat sonrasında ateşte yükselmeye neden olabilir.
- Ses değişikliği: Tıkanıklık yapan büyük bir dokunun çıkarılmış olması ses oluşumunda havanın ağız içerisindeki titreşimini değiştirir. Bu nedenle ameliyat sonrasında seste değişiklik hisssedilebilir. Bu ses değişikliği kalıcı değildir. Ameliyat sonrası birkaç hafta içinde düzelir.
- Psikolojik problemler: Özellikle küçük çocuklarda depresyon, davranış ve uyku bozuklukları görülebilir. Ameliyatın aileye ve çocuğa iyi anlatılması gerekir. Çocuklarda ameliyat öncesi verilen sakinleştirici ilaç sayesinde psikolojik travma en aza indirilir.
- Obezite gelişimi: Özellikle solunum yolu tıkalı olan çocuklar bademcik geniz eti ameliyatı sonrasında kilo alırlar ve boyları uzar. Bu durum nadiren obeziteye neden olur. Ancak ameliyat öncesi obezite eğilimi olan çocukların özellikle ameliyat sonrası dönemlerinde mutlaka diyetlerine dikkat etmek gerekir.
- Bağışıklık sistemine etkisi: Bademcik geniz eti ameliyatından sonra bağışıklık sisteminin zayıfladığını veya bozulduğunu gösteren bilimsel çalışma mevcut değildir. Bu nedenle geniz eti bademcik ameliyatlarının bağışıklık sistemini etkilemediği kabul edilir.